رسانه دینی

جدا از کارکردهای دین در ابعاد فردی و اجتماعی، آنچه از دین در نظریه رسانه دینی، گفته می‌شود توجه به آن به عنوان سلسله‌ای از اعتقادات و باورهای دینی و همچنین التزام به شرایع دینی است. البته باید بین مضامین دینی و غایات دینی تفاوت قائل شد. شاید علت بدبینی مفرط «نیل‌پستمن» به رسانه‌ها خصوصاً  تلویزیون، از چنین فقدان تمایزی ناشی شده باشد. به نظر می‌رسد اشکال اصلی پستمن در همین است که که وی «مضامین انحصاری دینی» را از «غایات دینی» جدا ندیده است. اگر مراد از دین، آموزه‌های انحصاری دینی باشد، شاید استنتاج او تا حدی قابل قبول باشد. اما اگر به دین به عنوان غایات دینی و اخلاقی و معنوی نگاه شود، در آن صورت تعبیر رسانه دینی که توجه به غایات دینی دارد، کاملا با اقتضائات ذاتی رسانه‌ها از جمله رسانه تلویزیون، هم‌سنخ و قابل جمع است. اگر سوال شود که مراد از غایات دینی چیست؟، اجمالا می‌توان به معنابخشی به وجود انسانی و زندگی بشری، آرامش روحی، معناداری جهان خلقت، حفظ و رشد ارزش‌های اخلاقی، رستگاری انسان و مشابه آن اشاره کرد. از این جهت است که رسانه دینی می‌تواند با توجه به غایات دینی، حتی اگر از مضامین انحصاری دینی استفاده نکند، در رسیدن به آن ارزش‌ها موفق باشد. بنابراین مراد از دین، صرفاً باورهای شخصی و فردی و تجربی نیست، اگرچه نفی این معنا مستلزم اعتقاد به دین به عنوان نهادی اجتماعی نیز نیست. دین مجموعه‌ای از اعتقادات و باورها و شرایع الهی است که هم دارای جوانب فردی و کاملا شخصی است و هم دارای ابعاد اجتماعی است. شایان ذکر است بسیاری از جامعه‌شناسانی که در باب دین و رسانه تحقیقات موثری انجام داده‌اند، بر ابعاد اجتماعی و نقش دین در بازیابی هویت جمعی تاکید فراوان کرده‌اند. مخصوصاً باید به تاًثیر دورکیم در این خصوص توجه کرد. 

منبع: بخشی از مقاله «رسانه دینی، دین رسانه‌ای»، دکتر سید حسن حسینی